याकती-वाराही- अजिमा

     याकती-वाराही- अजिमा
अजिमा म्हसीका
प्रकाशमान शिल्पकार
       मातृशक्ती उपासना यायगु परम्परा झीगु नेपालमण्डलय प्राचीन कालंनिसें हे जुयावया च्वंगु खनेदु । थुकिया दसिख: थन स्थापना यानातगु थीथी मातृदेवीया मूर्तित: । अथे हे जुया थीथी थाय थासय सप्तमातृका, अष्टमातृका, नवमातृका व तलेजु भवानी आदि मातृशक्तिद्री::पिंया नापं गंछिद्य:पिं स्थापना याना शक्ति पिठत: थापना याना लोकजनपिं व देया रक्षा याकात:गु खनेदु ।
        नेपलमण्डलया झी नेवा:तयसं मातृशक्तिपिं द्य: तयत:अजिमा धया भापिया श्रध्दाभक्ती याना वयाच्वंगु दु । अजिमा खँग्व " अजि " व " माँ " खँग्वया योगं पुवंगु ख: । मांयानं माँयात झीसं अजि धायगु याना वयाच्वंगु दु । अथे जुगुलिं अजिमा धायवलय अजिया नं माँ जुई । थुकथं झिसं थनया मातृद्य:पिन्त थम्ह अजिमाया नं माँ भापिया * अजिमा * धया हना मानेयाना वयाच्वंगु खनेदु । झी नेपा:मिंतयगु संस्कृती मध्य झीसं हना वयाच्व्नागु छगु संस्कृती अजिमापिं नं ख: । अजिमाद्य: बाँस जुयाच्वंगु थाययात झीसं शक्ति पिठ कथं हनाबनायाना वयाच्वनागु दु ।
         अष्टमातृका झीगु नेवा: संस्कार, तजिलजी व विधिव्यवहारय तसकं हे सम्बन्ध दुगु खनेदु ।झीगु छेंखापतिकं हे अष्टमातृकाया प्रतीक स्थापना जुयाच्वंगु दु । गथेकी- छेंया मूलुखायया क्वँयप्वालय तयगु चा:तुगु न;यागु क्वययात गणेद्य: भा:पियातगु खनेदु । अथे हे खापाया लिउने खग्व दुहाँ वनिगु जवगु बाहँय(ह्व) यात सिहिंनी, खवगु बहाँय( ह्व ) यात व्याधिनी, खग्व्यात भैरब, ल्वहमायात कुमारी, ल्वहँमा मच्चायात बैष्णवी, बजी ल्हुइगु उग:यात वाराही, ल: तयगु थल गोप( ल:घ; ) यात चामुन्दादेवी, जासिथलतात महाकाली, क्येंसिथलयात कुमार, वँपुइगु तुफियात व्रम्हायणी, हासायात माहेश्वरी व जाकीतयगु थाय ( जाकिकुयात ) महालक्ष्मी(अन्नपूर्ण) भापिया त:गु खँ थन झी आजा अजाजुपिंसं धया वंगु दु । थुकथं स्वयबलय झीगु छें हे अष्टमातृका शक्ति पिठया प्रतिक थें हे खनेदु ।
         झीसं हरेक नख:, चख:, जात्रा पर्वय व झीगु संस्कार व थीथी इलय हनेकएयाना मानेयाना वयाच्वनापिं अष्टमातृका अजिमापिंया स्थापना कालया वारे थनय लोकजनतयसं थथे हे ख: धाय मफुसां इतिहाँसकार तयसं धासा लोकजन व देया सुरक्षाया लागि तेर्हौ शताव्दी पाखे यें खड्कार, यलय चक्राकार व ख्वप देशय श्रीयन्त्राकारया रुपय तान्तृक सुरक्षा कथं थीथी थासय अष्टमात्रुकाद्री:पिं स्थापना यागु ख: धैगु भनाईदु ।
       मध्यकालया पूर्वाधय नेपालमण्डलया राजधानी यें देशं ख्व्पदेशय ल्हे धुङ्का लिच्छविकालिन प्रसिध्द मनमानेस्वरी देवीयात ख्वप लायकुली स्थापनायाय धुङ्का ककिगत सम्गत ४१९७ ने.सं.२६७ दँय जुजु आनन्ददेवं ख्वप देय रक्षायायत तान्तृक सुरक्षा कथं श्रीयन्त्राकारया रुपय बस्ती दुने व पिने च्यखेरं थीथी थासय अष्टमातृका, अष्टमसान, अष्टद्वार अष्टभैरब आदि स्थापनायाना लोकजनत व देययात सुरक्षा विइत न्ह्य:ने भैरब दथुई देवगण, अनंलिपा अष्टगणेद्य: व नवदुर्गां पहराबिका बिज्याका तान्तृक सुरक्षा बिकातगु दु ।
       ख्वप देशं पिने श्रीयन्त्राकारयारुपय स्थापनाजुया सुरक्षाघेरा बियाच्वंपिं अष्ट(च्याम्ह)गणेद्य:त ख: - पूर्वय-द्य:लाचा गणेद्य:, पश्चिमय-च्वङ्गा गणेद्य:, उत्तरय- लाटा गणेद्य:, दक्षीणय -इनारे गणेद्य:(सूर्यविनायक), उत्तरपूर्वय-यातु गणेद्य:, उत्तरपश्चिमय-दुवु गणेद्य, दक्षिणपूर्वय-नंख्य: गणेद्य: व दक्षिणपश्चिमय-चुलिं गणेद्य:त: ख:।
      अथेहे देशं पिने तान्तृक सुरक्षा कथं स्थापना यानातपिं अष्टमातृका अजिमापिं ख:-वाता अजिमा(व्रम्हायणी)पूर्वय, बाता अजिमा(माहेश्वरी), पसि अजिमा(कुमारी), खुसिं अजिमा(भद्रकाली), याकती अजिमा(वाराही)दक्षिण, इलमा अजिमा(इन्द्रायणी), मसां अजिमा(महाकाली) व भोती अजिमा(महालक्ष्मी) ख: ।
       ख्वप देया क्वनय लागाया दक्षिणय लागू  मङ्गल तीर्थ व याकती खुसीया दथ्वी याकती डोलय बिराजमान जुया लोकजन व ख्वप देयात रक्षायाना बिज्याना च्वंम्ह अष्टमातृका गण व नवदुर्गा द्य:गणया अभिन्न गणपूरक द्य: वाराही-याकती अजिमा ख: । थ्व अजिमायात वाकचु अजिमा नं धायगु या । थ्व याकती-वाराही अजिमाया पिठयात दक्षिणकाली वाराही व दक्षिण मसान वाराही नं धायगु यागु खनेदु । थ्व पिठ ख्वपया नवदुर्गा गणया नारसिहिणी वाराही अजिमा झ: । वाराहीद्य: हे ख्वपया बासिन्दातयम्ह नवदुर्गा हे झ: । याकती-वाराही अजिमा नारांद्य:या स्वंगुगु अवतार वराह अवतारया शक्तिस्वरुपा ख: । बुध्दिस्त तयसं थ्व अजिमायात कतिंदेवी व योगिनियापिं मध्यया छम्ह योगिनी ख: धैगु कथ् हना मानययाना वयाच्वंगु नं खनेदु ।

        याकती डोलय विराजमान जुयाबिज्याम्ह अजिमा जुगुलिं हे याकति अजिमा धायगु यागु जुईमा । अथेसां तेजेश्वरबाबु ग्वँग:जुया वाराही-याकती अजिमाया विश्लेषन बिस्कं हे  थुकथं दुगु खनेदु - " नेवा:त आदिकालंनिसें हे संस्कृती वाङ्नयया खँग्वयात थ:गु हे मौलिक कथं हे हिका मौलिक रुप बिइगु क्षमतावानपिं अलय तसकं हे खपिस व चिन्तक व प्रयोगशील समुदाय ख: । थुगु जारण न दुवाला स्वयबलय याकती खँग्व संस्कृतिया आकृती खँग्वया रुपान्त्र(परिवर्तित) रुप ख: । आकृती खँग्वया " आ " यात " या "लय हिकल " कृ " यात " क" जक दयकल वाय च्वत । अलय आकृती खँग्व हिलावन ( रुपान्तरित) जुया " याकती " जुवन । वाराहा आकृति जुम्ह बाराही याकती जुवन धैगु विश्लेषण दु ।
       थ्व याकती -वाराही अजिमा ख्वप देयया बंशगोपाल लागाक्षत्रया थुखे उखेया भार्भाचो, तेखाचो, क्वलाछे, थुच्व, इचाडो, इनागल, तेखापुखु आदि लागाया बासिन्दातेया अधिस्थात्री देबिया पिठ्द्य: ख: । थ्व पिथया परिसरय अखण्ड सन्यासी धुनी नं दु । थ्व पिठय ख्वप देया मेमेगु थी थी पिठयथें हे पिठलागा दुनेया लोकजनपिसं दारु पूजा, लसता पूजा, चतुर्थी पूजा, विचा पूजा, थीथी नख: चख: व जात्रा पर्वय पूजा आजायाना खा, हंय, दुगुया नापं पञ्चवली आदि बली पूजा आचाजु तया तान्तृक विधि कथ  पूजायाना संस्कृती हना नेवा: म्हसिका वियावया च्वंगु दु ।
        अजिमापिं झीगु आस्था व विश्वास ख: झी नेवा:या मौलिक्ता हे ख: । अलय झी नेवा: संस्कृति व जात्रापर्व नेवा: म्हसिका ख: । नेवा: समाजय, झीगु जिवनय व झीगु देयनापं अजिमापिनिगु क्वातुक्क स्वापु दुगु खनेदु । झीत छुं दु:ख:,कस्त, संकट वल वाय छुं त:धंगु भ्वयज्या यायमाल धा:सा झी नेवा:तेसं थ:थ:म्ह अधिस्थात्री अजिमापिंत स्मरणयाना थ:गु नुग: खँ प्वंका ग्वाहाली फ्वना समस्या वाय मनन्तुनागु ज्या:पूवने धुंका पिठ पूजाया वय धया किस्लि(सलिचा छगलय जाकी-किग: जा:यकतया उकि द्यनय छग: धेवा व चिग्वगु ग्वय छग:तया)भागियाना पूजा वय धया भाकल यायगु पर्म्परायाना वयाच्वगु दु । थु कथं  अजिमापिंके अति हे त:धंगु आस्था व विस्वास दुगु थ्व अजिमापिनिगु पिठ देग:, व द्य:छें नापं जात्रा पर्वयात झीसं संरक्षण व मौलिक्तायात उखे थुखे मयासें ईव्य: कथं सुधारयाया म्वाका: तयमा । अजिमाद्य:पिनिगु मौलिक भिं नां त थौ झीसं लोमंका वनाच्वनागु दु । अजिमाद्य:पिनिगु मौलिक नं नं झी नेवा: म्हसिका ख: । गुगु नं नेवा: म्हसिकायात लोमंका च्छोयगु धैइगु हे नेवा: समाज व नेवा: समुदाययात न्हंका च्छोयगु हे ख: । अथे जुगुलिं अजिमापिनिगु मौलिक्तायात म्वाका:तया लिपा:या सन्ततितय त: लल्हाना बिइमा ।