मोहनि नखः व पचली भैलद्यःखलःया कनाः स्वाँ mohni naha wa

कना स्वाँ िपाः राजपुतसिंह बामन शाही

श्री पचली भैरब(भैलद्यः)

मोहनि नखः व पचली भैलद्यःखलःया कनाः स्वाँ



नेवाःसन्देश वाःपौ
ने.संं. ११३२ कालाथ्व षष्ठी(२०६९ कार्तिक ५)आइतबाः


           नेवाः तजिलजि कथं दच्छियंक हे छुं कि छुं नखः चखः,जात्रा,पर्व आदि इत्यादि झ्वःलाकाः हे वयाच्वनी अलय् झीसं थःगु थाय्बाय् ज रितिथिति कथं हना हे वयाच्वना । दच्छियंक थुकथं वयाच्वनीगु नखः चखः झी नेवाःतयेगु बासस्थानया भौगोलिक स्थििति,सामाजिक स्थिति व ताला बाय् चिकुलाया ई कथंया परिस्थिति नापं सामनायायेत बाय् ईब्यः कथं(परिस्थिति कथं) थःत अनुकुलयाना यंकेत बाय् अनुकुलयाय्त ल्वयेक थःगु शरिरयात माकथंया खुराक बाय् नसाः त्वसाः नयेगु कथंया नखः चखः झी नेवाःतयेसं हनावयाच्वंगु खनेदु । अथे हे झीगु सामाजिक जिवनय् झीसं चाय्क मचाय्कं बाय् प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष थीथी कथंया झीतः ग्वाहालीयाना वयाच्वंपिं बस्तुभाउ(पसुपन्छि)तयेत दँय् छकसां इमिगु गुणयात लुमंका इमिगु ग्वाहालीयात कदरयाना सुभाय् देछायेगु कथंया पर्व हनेग,अथे हे झी अजा अजाजुपिनिगु गुण लुमंका इमित दँय् छक पूजायाना पर्वयारुपय् हनेगु, अथेहे तसकं हे बामलागु दैबिक भयावहस्थितिनापं सामनायाना वयात पराजितयाना थःगु अस्तित्व कायमयाना वगुया लुमन्ति पर्वयारुपय् हनेगु आदि इत्यादि नखः चखः,जात्रा,पर्व हनावया च्वंगु खनेदु । थःथःगु थाय्बाय् कथंया बिशेष नखःबाय् जात्रा,पर्वया रुपय् न थन झी नेवाःतयेसं हनावयाच्वंगु दु । गथेकि येँया नेवाःतयेसं पाहाँचहृे नखः, ख्वपया नेवाः तयेसं बिस्का नखः व बिस्का जात्रा अथे हे यलया नेवाः तयेसं बुङ्गद्यःया जात्रायात स्थानीय थायेबाये कथंया नखः चखः व जात्रा पर्वया कथं हनावयाच्वंगु दु ।
          नेवाः तयेसं कघाना हनावयाच्वंगु नखः चखः भध्ये नेपाःदुनेया व नेपाःंपिनेपया दक्व नेवाः तयेसं छगु हे ईलय् छगु हे रितिथिति कथं बिशेषरुपं हनायाच्वंगु तःधंगु तखः मोहनि नखः खः । नेपाल संम्वतया चन्द्रमास कथंया ला कौलाथ्व पारु –(बि.सं. आश्विण शुक्ल पक्ष प्रतिपदा) कुन्हुनिसें सुरुजुया कौलाथ्व कतिं पून्हिकुन्हु क्वचाई । कौलाथ्वा पारुकुन्हु नसंचा ईलय् खुसीवना म्वल्हुया निसियाना खुसिच्वंगु पंचाः÷फिइ कया थःथःगु छें व आगंछें येंका नलःस्वाँ पिइगु चाः भ्यःगते बाय् छन्हू न्ह्यः सुचुपिचुयाना बँथिलातगु बँय् पंचाः प्वंका गणेद्यःया आकार देका तच्छो व कःनि व्हला अष्टमात्रृका व दुर्गा भवानीयात आराधनायाना नलःस्वाँपिई । नलःस्वाँ पिइधुंका सप्तमितक सामान्य पूजा बाहेक झी नेवाःतये भेगु छुं न ं यायेम्वाः । गैर नेवाःतये सप्तमि कुन्हु नलःस्वाँ क्वथाये फुलपाटि दुकायेमागु परम्परा दु । तर झी नेवाःतये फुलपाटी दुकाये म्वाः ।
          अष्टमि कुन्हु निसियाना अष्टमात्रृका व दुर्गा भवानी आराधनायाना मोहनिया बिशेष पूजा सूरुयाई । नलःस्वाँ क्वथाय् थापैचा(थापैचाय् अय्ला बाय् थ्वँ तया द्यःने केरालप्तेखे म्येया ला छपाय्तया )स्वनि नापं झीसं थःथःगु जिवने छेबलायाना वयाच्वनागु ज्याःभःत न स्वना पूजायाई । बहनि कुलछिमुना कलश पूजायाना कूलिं बजिदानातया ख्येसगँ कया कुछि भ्वये नई । अष्टमि कुन्हुनिसें आगं दूपिनिं थःथःगु थिति कथं आगमये न ं पूजा आजायाई
         नवःमि कुन्हु मोहनि फया थःथःगु परम्पराकथं नलःस्वाँ क्वथी हँय्, ग्वङ्ग खा प्वसःबिया पूजायाना नवमिया स्याक्वत्याक्व हनि । नेवाः खँग्वलये स्याक्वत्याक्वया खँग्वयात वालास्वयेबले थ्व नवमि कुन्हु नलःस्वाँ क्वथी व पीथ पीथये न्ह्याक्व पशु पन्छि प्वसः यिबा स्यासां ज्यू बाय् न्हा्क्व स्यासां ज्यू अथे जुया स्याक्वत्याक्व धागुला खला धईथें च्वं ।
        दशमि कुन्हु नलःस्वाँ क्वथी पूजायाना स्वाँ क्वकाय्गु ज्याः ज्वीइ । नलःस्वाँ क्वकायेगु ज्याःयात झी नेवाः तयेसं चालंयायेगु धया वगु दु । चालंयाईबाले नलःस्वाँ क्वथी स्वनातगु ज्याःभःत छेँया थकाली कथं छेँजःतयेसं ज्याःभः क्वकाया पायाः न्ह्याका ज्याःभः छेलेगु कथं ज्याःभः नं भ्वय्फसि पाला ज्याःभःछेलेगु ज्याः सुथांलाकि । अथे हे स्वनातगु थापैचा छेँया नकीं नं लल्हानाकया पायः न्ह्याकेगु ज्याःज्वीई । थुकथं ज्याःभः व थापैचा क्वकाया पायः न्ह्याके धुंका छेंया थकालीं छसिकथं क्वकालिपिं छें जःपिंन्त सिन्ह,स्वगँ व मोहनि तिका नलःस्वाँ, ह्याँगु तुलावाला व सिसावुसा लल्हानान बिया सुस्वास्थ व जीवन सुथां लायेमा धया भिंतुना बिइगु ज्याः ज्वीइ । स्वाँ सिन्ह बिइगु ज्याः क्वचाये धुंका थापैचाय् द्यनेतयातगु लापाय् छुया हाकु च्छोय्ला दयेका कुलछिमुना समये नया मोहनिया भ्वये नई । चर्तुदशी कुन्हु तक नेवाःतये थःथितितयेथाये मोहनिया नखःत्याः ब्वनेगु व वनेगु ज्याः जुया च्वनी अले चर्तुदशी कुन्हु तकया दुने नलःस्वाँ पिनागु पँचाः व पूजायानाः मुनाच्वंगु स्वाँ किगः दक्वं मुना पिखालुखी वाये येंकि थ्व चर्तुदशीयात सिघःपुन्हि धाइसा थ्वयाँ कन्हय् कुन्हुयात कतिपुन्हिं धाई । थुकुन्हु छें छें आालःमतः (आकाशदिप)े खाया गौरीनायरायणयात लच्छि यैक मतव्यूईगु व्यवस्थायाना मोहनी नखः क्वचाई ।

          येँ असं त्वाःया लागये दुने लापिं नेवाःनये मोहनिबलय् दशमि कुन्हु छुं यायेम्वाः उकुन्हु छन्हु सुलं च्वना एकादशि कुन्हु तिनि चालंयाई । अथे हे यें क्वःनेलागाये च्वंपिंनि तःधंगु मोहनि नखः पंचमि कुन्हुयााई । उकुन्हु पचिमः जात्रा धका पचलि आजु (भैलद्य)या जात्राःयाई ।ं अले उकुन्हु हे क्वःनेया लागाय् च्वंपिं सकसिया मोहनिया मुख्येगु भ्वये जुई ।

          नेपाःया सनातन शैव मार्गी , बैश्णवी मार्गी (हिन्दू) व बुद्घिष्त दक्वः नेवाःतयेसं कौलाथ्व पारु क्ुन्हु नलस्वाँ पिना मोहनि नखः हँ सां येँ पचली आजु (भैलद्यः) या द्यः खलःतये व क्वनेत्वाःया नेवाःतय् धासा नःलस्वाँ पिना मोहनि नखः हनि मखु बाय् नःलस्वाँ पिइ मज्यूक्वनेत्वाःया अधिस्थात्रि द्यः पचली आजु जुगु व पचली आजु द्यःखलःते नःलस्वाँ पीइ मज्यूुगुलिं हे क्वनेया त्वाःखलःते नं नःलस्वाँ पीमज्युगु खः । पचली आजु द्यः खलःतये छाये नःलस्वाँ पिइमज्यू धइगुया यथार्थ गुहे खँ सु नां न थथे हे खः धाये फुपि ंधासा सुं हे दुगु खने मदु । थ्ज छगु दुवाला स्वयेमागु बिषये जुया च्वंगु दु । थ्व द्यः खलःतये मोहनि बलये नःलस्वाँया पलिसा द्यःयात कनाथस्वाँ छायेमागु परम्परा दु । कनाथस्वाँ पिइत पचलि पीठ क्षेत्रेहे करिब छपित्या बुँया व्यवस्था पचली भैलद्यःया गुठीं यानातगु दु । मोहनि बलयेलागिं द्यः खलःतयेत मागु कनाथस्वाँया लागिं श्रावण महीनया सःन्ह कुन्हु (ु १ गत)े पचलि भैलद्यः खलःत येँया.टूपे तुसाल(आया चुनिखेल गा.बि.स.) धागु गामे दलदलथे हे दुगु छगु पुखुलि बुया वयाच्व)गु कनाथस्वाँया पुसा कावना अन पूजयाना समयेनया अन नं कनास्वाँया पूसा हया कनय् कुन्हु पचली क्षेत्रे बुई पिइ । थ्व कनास्वाँया पुसा पिइगु बखते मिसातय्सं पिइमज्यूपगु व मिजंतय्संजक पिइमागु परम्पराकाय्म जुयावयाच्वंगु दु । मिसातेसं छाय् कनास्वाँ पिइमज्यूगु धईगु बिषय्ले थन सुना नं थथे हे खः धाये फुगु खनेमदु । थ्व स्वाँ मेमेगु स्वाथें मखु गथेकि थ्व स्वाँ अन्दाजि कुछिति हाकगु नलीचागु वाउगु डँया च्वकाय् सर्लक हःजक दुगु स्वाँ खः थ्वयात हे कना स्वाँ धाई । थ्व पिनातगु स्वाँ कौलाथ्व दितिया कुन्हु पचली द्यः खलःत बुइवना हानं छक बुइ पूजायाना स्वाँ पुया हया थकु जुजु व जोशी गूरुजुपिनिगु छें छें हे द्यः खलःतेसं यंका विया बांकि स्वाँ पचली गमय्या छगु क्वथाय् तयातई । थ्व हे स्वाँ कौलाथ्व षष्ठि कुन्हुनिसें पचली द्यःखलः तय्त व क्वने त्वाःखलःतय्त इनाबिई । थ्व हे कनास्वाँ अष्ठमी , नवमी व दशमी कुन्हु द्यःयात छाया पूजायाई । चालंयाना स्वाँ विईबले नं थ्व हे स्वाँ बिइ । पचली भैलद्य खलःते मोहनिबलय् नःलस्वाँ मपिसें थ्व कनास्वाँ छाया पूजायाना मोहनिया मोहनिसिन्हँ तिका स्वाँ बिइबले थ्व कनास्वाँ बिया चालं क्वकायेगु बाहेक मेमेपि नेवाःतयेथें अष्टमी कुन्हु कुछिभ्वय् नयेगु, नवमी कुन्हु स्याक्वत्याक्व हना पूजायाना भ्वयेनयेगु व दशमी कुन्हु चालंयाय्गु बिधि वहे कथं खः मेगु छुं हे पागु मदु ।
पचली भैलःद्यः(आजु) खलःते बाहेक ( नेदु कथं यलया ख्वनाये च्वंपिसं नं नलःस्वाँ पिमज्यू धैगु खँ नेनेदु तर थ्व पुस्तिचाहिं मज्यूनि ं) सकलःनेवाःते मोहनिबलय् पारुकुन्हु नलःस्वाँपिना पीठ पीठय्वना अष्टमी , नवमी कुन्हु व दशमी कुन्हु पूजायाईबाले नःलस्वाँ छाया पूजायाई तर अथेसां थ्व पचली आजु खलःते धासा नलःस्वाँ पिइमज्यू अलये नःलस्वाँ छाया पूजायाये मज्यूगुया हुनि(कारण) छु खः ? थुकिया गुहे खँ पुलाँपिं द्यःगुथी खलःतेसं बाय् सःस्यूपि) थाकाली नायः नकिंतय्सं थःमस्तेत कनामतगु व कना मवंगया हुनिं थ्व खँया कारण थ्व हे खः बाय् थथे हे खः धया सुना नं धायेफुगु खनेमदु बाय् धाय् फुपिं सुं हे मदु ।
          न्हापा न्हापा द्यःवं झीतः संरक्षण व सुरक्षायाना वयाच्वंगु खःसा थौ वया द्यःयात हे झीसं संरक्षण व सुरक्षायाय्मागु अवस्था जुजुं वयाच्वंगु जकमखु व अवस्था वये हे धुंकल । पुलाँपिं गुथी खलः व नायः नकिंतय्सं द्यःया बिषय्, द्यःतयेया गुहे खँतः व झीगु तजिलजि हनेगु व रितिथितिया कारणत न्हू पुस्तातय्तः लल्हाना सिका बिकातयेगु खँय् छुं चिउताः मतगु व चिउताः मकाःगु कारणं झीसं अजा अजाजु व अजिमा कथं हनामानेयाना जात्रा पर्वयाना वयाच्वनागु द्यः व द्यःतयेगु इतिहाँस तक नं थौं झीसं मसीका च्वनेमाल । झी नेवाः तजिलजि,नखः ,चखः व जात्रा पर्वया अस्तित्वया न्ह्यःसलये थ्व छगु हाथ्या(चुनौंति) हे खः । थ्व चुनैतियात झीसं सामनायाना त्याका झीगु नेवाः संस्कृति म्वाकातय् मागु थौ आवस्यक्ता खः ।

पचली भैरब(भैलद्यः )िपाः राजपुतसिंह बामन शाही