कंग अजिमा Kanga ajima

कंग अजिमा

झीगु स्वनिगः न्हिपौ
ने.सं. ११३२ दिल्लागा चःहृे(३०)
२०६९ श्रावण ३ बुधबाः


अजिमा म्हसिका

नेपाः देय्यात म्हसिका वयाँच्वंगु हलिमय् थनया थी थी जात जाति, भाषा भाषी, तजिलजि विधि व्यवहार, जात्रा पर्व व संस्कृति खः । झी नेपाःमी तयेगु संस्कुति मध्य झीसं हनावना याना वया च्वनागु छगु अजिमापिं न खः । “अजिमा” खंग्व “अजि” व “मा” ख“ग्वया योगं पू वंगु खः । अजिमा हिन्दु व बौद्ध संप्रदायतयसं समान रुपं हनावनायाना वया च्वम्ह मातृदेवी खः । झीसं झीगु छें जःपिं व देय्या सुरक्षया लागिं अष्टमातृका गण कथं च्याम्ह अजिमापिं हनावयाच्वनगु दु । तामा¨ भाषं मम ठकुरानी, छस्कानुनी, तिब्बति भाषं पुकासिदो अलये खस भाषं मातृका÷बज्यै खः । अजिमाद्यःया बास जुया चवंगु थाय्यात झीसं शक्ति पीठ कथं हनावनायाना वयाच्वनागु दु ।
पौराणिक व सनातन धामिृक मान्यता कथं श्री सतीदेवीया अ¨ पतन जुगु थाये हे शक्ति पीठ खः धइगु मान्यता जुया वयाचवंगु खने द ु। अथेहे देबगणया मिसा स्वरुप (स्त्रि स्वरुप) या शक्ति स्वरुपा मान्य जुयाुु वया च्वंगु दु । क्व सिमा क्वे व मसानघाट (दिप) सतिकं दुगु अष्टमातृकाया बास दुगु बाय् अष्टमातृका बास जुया च्वंगु थाय् हे शक्ति पीठ खः धइगु धार्मिक मान्यता कायम जुया वया च्वंगु थन झीसं खनाच्वनगु दु ।
अदिकालय् प्रचिन नेपाः उत्पति बाय् नेपाः निर्माण जुइ न्हय्ः थन दया च्वंगु काली दहया लः महामंञ्जुश्रीं थःगु“ ुूचन्द्रहास खड्गं” क्वदुवाः न्हसिकाप, गोकर्ण न्हसिकाप, आयृघाट न्हसिकाप व क्वयना न्हसिका पर्वतयातः छसिकथं प्रहारयाना लः पिहावनेगु ल“पु दयका बियाः थन मनुया बस्ती बसेयाना प्राचिन नेपाः निर्माणयाय् (नेपाः निर्माण छ्यला वंगु मूल ज्याभः “चन्द्रहास खड्ग” नेवाः सन्देश बाःपौ ने.सं. ११३२ तछलाथ्व ज्याः पुन्हि) धुंका कलिगत संबत ३८२७ पाखें लिच्छबी जुजु गुणकामदेवं प्राचिन नेपाः (नेपालमण्डल) या ये“ दक्षिण–मंजुपतन यंगाल कोलिग्राम बस्ती, उत्तर–यंगु कोलिग्राम बस्ती नांया बाग्मती खुसी, बिष्णुमती खुसी, इक्षुमती (तुकुचा) खुसी व रुद्रमती (धोब्या खुसी) याना स्वखेंर खुसीं घेरेयाना तःगु छगु खड्कारया भूमि जुयाच्वंगु थीथी निगु बस्तीयात समायोजन याना बिष्णुमती, बागमती, इक्षुमती व रुद्रमती खुसीया सिथय् कान्तिपुर नगर पलिस्थायाना थ्व नगरया प्यखेरं खड्ग आकारया अष्टमातृका वा अजिमायुक्त शक्तिपीठ (दुर्ग) नगर सुरक्षा घेरा निर्माणयाबलय् पलिस्था यागु अष्टमातृका अजिमा द्यः पिं लुमढी (भद्रकाली) अजिमा, म्हय्पि अजिमा (ज्ञानेश्वरी) मैती अजिमा (पंञ्चकुमारी), बसला अजिमा (बसलदेवी पारर्वती) ङयतमरु अजिमा (स्वेतकालीे टकटी अजिमा (निलबाराही), लूति अजिमा (इन्द्राय्णी ) नापं पलिस्था यापिं च्याम्ह अजिमा मध्य छम्ह क¨ अजिमा (चामुण्डा बाय् चण्डेश्वरी) खः (अजिमायुक्त शक्ति पीठ –सन्धया टाइम्स न्हिपौ ने.सं. ११३१ कौलाथ्व ६÷ ०६८ असोज११ अइतबा ः
क¨ अजिमा शक्तिपीठ बिष्णुमती खुसीया पूर्व सिथये यें कान्तिपुर नगरया थनेत्वाः व क्वनय्या दथु त्वाः कंकेशवरी त्वाःलय् लाना च्वंगु द ु। क¨ अजिमा शक्ति पीठ नापं नायः (शाही) व साय्मी (मानन्धर) तय्गु याना निगु दिप दु । अथ ेहे क¨ अजिमा पीठ व बिष्णुमती खुसीया पश्चिम पारी छगु मेगु ज्यापु (महर्जन) तयगु दिप व लखुतिर्थ दु । थ्व क¨ अजिमा द्यः यात कंकेशवरी अजिमा नं धाय्गु या । थ्व अजिमाया पीठ लागु कंकेश्वरी त्वा आया ये“ महानगरया १९ वडा अन्तरगतय्ला , थ्व अजिमाद्यःया देय्गः पाय्गोदा सैलीया स्वतजाःगु देय्गः दु । अथेहे थ्व क¨ अजिमाया द्यःछें यटखा त्वालय् आया महानगरया २५ नं. वडा अन्तरगतय् ला ।
क¨ अजिमा गनंहया गठेगठेयाना थन पलिस्थायातः धैगु एथार्थ बिवरण गनं इतिहासय् उल्लेखयाना तगु खनेमदु । खाली लिच्छबि जुजु गुण्कामदेवं ये कान्तिपुर नगर सुरक्षया लागि अष्टमातृकातः थीथी थासय् पलिस्था याु ख“ जक प्राचिन नेपाःया इतिहासय् उल्लेखितयाना तगु खनेदु । अथेसां ये“ स्वतिगःया झी नेवाः तय्सं अष्टमातृकापिं थःहे सिद्धजुया द्यः जुया वपिं झी थःहे पुर्खातः खः, अलये अजिमार्पि खः धइगु नेवाः धर्म, रितिथिति, तजिलजि व संस्कृति कथं कया मान्ययाना थःगु नुगःख“ प्वंका हना बनायाना थः नाला लुमंका थीथी इलय् थीथी नखः चखः व पर्बेय् पुजामान्य याना जात्रा पर्व न्हयाका थःथगु नेवा म्हसिकाब्वया व म्हसिका विया वयाच्वंगु दु ।
नेपाः उत्पति कालय् थन मातृ सत्तात्मक राज्य प्रणाली जुगुलिं न्हापा न्हापा तान्त्रिक विधि कथं मातृशक्ति पुजा याय्गु परमपरा दुगु खः सानं आः वया तान्त्रिक विधि कथं पुजा यानाः हनेगु चलन तनावंसानं शक्ति स्वरुप अजिमा युक्त शक्तिपीठ तः पुजा यानाःहनेगु ज्या थन झीसं याना वया च्नगु हे दु । शक्ति पीठय् हिन्दु व बौद्ध धर्मालम्बी तय्सं तसंक श्रद्धाभक्ति तया हना वयाचवंगु दु । थ्व झी नेपाःमि समाजया धार्मिक समन्वय् , सहिष्णुता व सह अस्तित्वया म्हसिका खः ।
झीसं हनावया च्वनापिं अष्ट मातृमा पिनिगु थःथःगुहे जात्रा पर्व दु । च्याम्ह अजिमापिं मध्य लुुति अजिमा छम्ह अजिमाया छगु जात्रा ल्हूति पून्हि बलयु बाहेक थ्व क¨अजिमाया नापं न्हय्म्ह अजिमापिंया जात्रा पाहा चह्रे बलय् याय्गु परम्परा थन जुयाच्वंगु दु । अथेहे मोहनी बलय् क¨ अजिमाया पायाः न्हयाकेगु जात्रा नं परमपरा कथं हे जुुया वयाच्वंगु दु । अथ ेहे मिला पून्हि बलय् नायः तय् थ्व क¨ अजिमा पीठय् गुठी पुजायाना नायः तयसं सनातन धर्म संस्कृति कथं क¨ अजिमा नापं स्वापु काय्म याना वया च्वंगु खनेदु ।

क¨ अजिमाया नं न्हापा न्हापा ङयतमरु अजिमा (स्वेतकाली) याथें हे गछिं प्याखं पियाय्गु बाय् प्याख“ हुइक्गु परमपरा दु धइगु ख“ ज्याथः जिठी पिनि पाखें न्यने दु। यटखा मजाःदेगः(कम्पुकोत व्यारेकया भान्छाघर परीसरदुने दुगु देगया न्हय्ने थौकने सडक जुयाच्वंथाय् ) क्वसं द्यः प्याखं हुइकेगु दबु दुगु व उगु दबु आः न्हना बने धुंकुगु दु । थ्व सम्बन्धय् न्यने दु कथं न्हापा परम्परा कथं छन्हु क¨ अजिमा प्याखंहुला च्वं थासय् छम्ह तान्त्रिकं अजिमा यात थी थी रुपकया हीमी चायेकगुलिं उम्ह तान्त्रिकया प्वःसःहे (बली हे) कया बिज्या ना क¨ हजिमा तस्कं तंचायालिं छिमिसं जित आवंनिसें द“य् छम्ह मनु हे प्वःसः (नरबली) बि मा धका अजिमा खलःया लोक जनपिंत अजिमां उजं बिया बिज्यागुलिं थ्व सर्त पूवंके मपैmगु ख“ खलःपिंस अजिमाया न्ह्यने न्हथथंबलये “ अथे खसा जीं आवलिं छिमित थन दर्शन बी पैmमखु ” धका क¨ अजिमा धयाबिज्यासेलिं थ्व गंछि प्याख“ हुइगु दिकगु खः । अलय् थ्व प्याख“ नापं सम्बन्धित फुकं लवःकवःत अनहे दबुलिई ल्हाना छ्वलः । अबलय् निसें आःया द्यःछेंया मूलुखा मचाय्कुगु खः। चाय्कल धाःसा नरबलि बिइमाली धइगु ख“ धयातःगु थन खनेदु ।
अथेहे मेगु छगु ख“ नं न्यने दु कथं न्हापा क¨ अजिमा प्याफः त्वायाम्ह जुयाच्वन अजिमाया फुक्कं ज्याख“ मरुइ च्वपिं किसानी पिन िपाखें याइगु जुया चवंगु व उगु बखतय् मरु किसानी नायःया याक म्हयाय् जक दुगु व उम्ह म्हायाय् मचाया इहिपा यतखा त्वाः या काय मचा (यटखामि) नाप. जगुलिं बुराम्ह अबुजुनं (क¨ अजिमा खलः या मरु किसानि नायः नं) अजिमाया न्हियान्हिथं याय्मागु नित्यकर्मया ज्या थः म्हयाय् मदेक याय् मपैmगु या हुनि क¨ अजिमा द्यःं थःम्हयाय् यात क्वसः वियाहःगु ख“ नं दु (क¨ अजिमा द्यःछे पुनः निर्माण कार्य व्यवस्थापन समिति २०६८) अथेजुया मरु क्वाक्चाय् व प्याफः त्वालय् नं क¨ अजिमा दुगु जुइमा । झीसं आःन मरु क्वाक्चातवाःलय् व प्याफः त्वाःलयनं. क¨ अजिमा द्यः खनाहे च्वना । थ्व ख“ या बास्तबिकता छु खः धइगु ख“य् झीसं दुवाला स्वय्गु बाकी हे दनी ।

कंग अजिमा

क¨ अजिमा झीगु आस्था व विश्वास खः अलय् झी नेवाः संस्कृति व जात्रा पर्वया म्हसिका हे खः। झीगु जविनय् ,नेवाः समाजय् अलय् देशय् नापं अजिमा द्यः पिनिगु तः धंगु महत्व खनेदु । झीगु जिवनय् छुं संकट वल वाय् छुं तः धंगु भ्वय्ज्या याय्माल धासा झीसं न्हापालाक अजिमा द्यः यातः लुमंका थःथःगु नुगः ख“ प्वंका ग्वाहालि प्mवनेगु परम्परा काय्मयाना वयाच्वनगु हे दु । थुकथं झीगु जीवन व समाज नापं अति महत्वपूर्ण आस्था व विश्वास दुगु थ्व अजिमा पिनिगु शक्तिपीठ देगः व द्यःछें या नापं जात्रा पर्वयात झीसं संरक्षण व सुधारयाना म्वाका तय्मा अले लिपाया सन्तततियत लल्हाःना बिइमा।
नेपाः देय्यात म्हसिका वयाच्वंगु व नेवाः समजयात न्हयाका वया चवंगु जात्रा पर्व व नेवाः संस्कसतिया मूलखाजुया च्वंगु थनया अजिमा द्यः पिनिगु देगः व द्यःछें जिर्ण जुजुं वना च्वंगु भ्mवलय् थ्व क¨ अजिमा द्यःया पीठ देगः व द्यःछें नं जिर्ण जुया वना च्वंगु व्ाँः चाय्का क¨ अजिमा खलः नं द्यःछे.या पुनः निर्माण कार्य यायगु् ज्या ग्वसा ग्वया समाजय् च्वच्छाय् बहःगु ज्याःयागु दू । थ्व च्वच्छाय् बहःगु ज्याःय् झी सकनिं फुफु कथं ग्वाहालीयाना द्यःछेंया पुनः निर्माणया ज्या पूवंकेमागु थौया आवश्यक्ता खः।
क¨ अजिमाया द्यःछें पुनः निर्माण ज्याःय् दां बिया ग्वाहाली याइपिं दाता तय्त क¨ अजिमा द्यःछें मन्दिर निर्माण कार्य व्यवस्था समितिं छसिकथं थुकथं सम्मान याय्गु ज्याभ्mव दुगु खनेदु । गथेकी ः– दां ५०१÷– निसें ५०००÷– तक्क ग्वाहाली याइपिं दाता तयेगु नां स्मारिकाय् प्रकाशन याईगु, दां ५,००१÷– निसें २५,०००÷–तक्क ग्वाहाली याइपिं दाता तयेगु सिलापत्रय् नां च्वनिगु या नापं दसिपौं, दां २५,००१÷– निसें ५०,०००÷– तक्क ग्वाहाली याइपिं दाता तयेगु नां सिलापत्र नापं ताम्रमत्र व दोसला न्यकेगु, दां ५०,००१÷– निसें दां १,००,००÷– तक्क सिलापत्रय् नां नापं ताम्रपत्र व दोसला न्यकेगु, व दां१,००,००१÷– निसें च्वय् ग्वाहाली याइपि दाता तयगु सिलापत्तय् नां या नापं बहयापत्र व दोसला न्येका सम्मान याइगु ज्याः दगु ख“ “क¨ अजिमा द्यःछें मन्दिर पुनः निर्माण कार्य व्यवस्थापन समितिं –२०६८ या वितरण यागु पर्चाय च्वयातगु दु ”।
.......