- आगं द्यः
नेवाः तेसं थःथःगु परम्परागत थर्म संप्रदाय् कथं देगु द्यः व आगं द्यः न मानेयाना वया च्वंगु थन खने दु । नेवाःते जक मखु दक्व जातजातितेसं थथःथःगु देगु द्यः दँय् छक पुजायाना चखःया कथं कया वयाच्वंगु दु । देगु द्यःयात नेवाः तेसं दुगु द्यः, दिगु द्यः धया वयाच्वंगु दुसा गैह्र नेवाः तेसं दिवालि पुजा, कुलायन पुजा व कुलदेवता पुजा अथे हे पश्चिमया थारु समुदाय तेसं भुतुवा पुजा धया वया च्वंगु दु । दिगु द्यः धाय्बले थःगु कुलबंश पुजायाना मानेयाना वया च्वंमह द्यः हे दिगु द्यः खः ।
अथे हे नेवाः तेसं पुजायाना वया च्वंगु छगु पुजा खः आगं पुजा । जातिय कुलपरम्परा व बशं कथं पुजायाना मानेयाना वया च्वं म्ह आराध्य देव वाय् देवी आगं द्यः खः । आगं द्यः दिखामन्त्र( दिक्षामन्त्र)या अधिष्ठाता वाय् अधिष्ठातृ देव देवी न खः । आगं द्यःयात गैह्र नेवाः तेसं इष्ट देव धाई । थःगु बशंगत कुलया उत्पत्ति व उत्पत्ति स्थलया गुह्ये खँ व कुलबंश उत्पत्ति स्थलयात द्यः भापिया तन्त्रविधि कथं पुजा याईम्ह वाय् थःगु कुलबंशं पुजायाना वया च्वंम्ह द्यः हे आगं व आगं द्यः खः । अथेला आगं द्य:या बारे थथे हे खः धया सुनांन थःगु आगं प्वलेगु आँतमया । अथेसां आगं द्यःया बारे नागं तुगंयाना धाईगु बखतय् व हे बंश उत्पत्ति स्थले ( सृष्टिया उद्गम स्थले) वया दि । सृष्टिया उद्गमस्थल धायेबले शिवलिङ्ग न खः तर आगं द्यः चाहिँ शिवलिङ्ग मखु । शिवलिङ्ग स्त्री पूरुष समागमया चिं खः, जगत सृष्टिया उद्गम स्थल खखः। आगं द्यःया बारे थथे हे खः धया सुनान आगं प्वलेत न्ह्यने वयेगु आँत मयागु अवस्थाय् जिंजक अथेखः थथेखः धयागु खँ दक्वं पायेछि जु वाय् पायेछि खः धया धायेगु अवस्था जिके न मदु छायेधासा जि न तः बिग्य खः न तः सःस्यूम्ह हे खः धाथें हे धायेगु खःसाला जिं जिगु आगं द्यः थौतक स्वय् हे मखँनि छायधासा जिं दिखा कयातयाग मदु ।
दिगु द्यः थःगु बंशं कुलंया नापं नापं मेगु थिथि जातजातिया समुदाय तेसं न दिगु द्यः मानेयाना पुजायाना वयेफुसा आगं द्यः थःगु स्याः फुकिबाकाया बंश बाहेक बिया च्छ्वय् धुंकुम्ह म्ह्याय् मचां तक न स्वय् व पुजायाय् मज्यूम्ह द्यः खः । गुम्ह गुम्हेसिंगु आगं द्यः दिखा मकापिं आगं खलः जः पिसं तक न स्वय् मज्यूःगु थन परम्परा दु । दिखा धायेबले आगं दुनेया गुह्ये खँ पिने सुईतं कने मखु धया पाफयेका आचार्यं( आचाजुं) तन्त्र मन्त्र व नित्यकर्मया नितिनियम कनेगु वाय् विइगु हे दिखा खः ।
आगं द्यः दक्वं नेवाःते दु गुधासा खनेमदु । नेवाः समुदाय् दुनेया द्यः ब्रम्हु( राजोपाध्याय्), जोशी, उराय्, आाचाजु ( कर्माचार्य), बज्राचार्य, शाक्य, राजभन्दारि,................या नेवाः जातितय्सं आगं पुजायाना वया च्वं । अथेला दक्वं जातजातिय् व छेंया थःथःगु आगं पक्का हे दये हे मा , छायेधासा आगं धईगु सुइतं कनेमज्यू गुह्य खँ खः, हरेक जातजति व छेंया छुं न छुं परम्पराग रुपं कघाना वयाच्वंगु छुं खँ तः उला केने मज्यूगु व धाय् मज्यूगु खँ दय् फु । बंशगत जःपिसं बाहेक मेपिं सुनान स्वय्मज्यूगु तजिलजि हे आगं खः , अले सुनां थःगु आगंयात द्यः भापिया तान्त्रिक विधि (आगम् पद्दती) पुजायाना वगु खःसा व हे आगं द्यःखः । आगं द्यः दु गु छें आगं छे खः ।
आगं द्यःया अस्तित्व खतराय्
मंका छें व्यवस्था याय् फुपिनि बंशगत जः पिनिगु मंका आगं छें व मंका छेंया व्यवस्था याय् मफया जः दुनेया हे सुं जःया छें आागं द्यः तया न आागं पुजाया परम्परा चलेजुया वया च्वंगु दु । मंका आगं छेंय् शिलापत्र तकंतया छेंया लालपुर्जाय् मंका आगं छें खः धईगु प्रष्ट सिइदयेका आगं चलेयाना वयाच्वंपिंत आगं द्यःया अस्तित्व ल्यंकातयेत खास छुं समस्या मदुसां मंका आगं छें मदुपिनगु आगं द्यः थौया अवस्थाय् संकतय् लाना वया च्वगु खनेदु ।
आगं छें शिलापत्र मदुगु अवस्थाय् मंका आगं छेंं हे खःसान लिखित प्रमान मदुगुया फाइदाकया न्हापांनिसें आगं जः खलःतयेगु सहलह कथं मंका आगं छें च्वनाया च्वंपिं जः पिसं ०७२ सालय् वंगु तःभुखाचं लिपा भुखाचं छें स्यंगु व दुंगु खँ न्ह्यथना छें आगं द्यः तयेत समस्या केना आगं द्यः मतयेके कुतः यानाच्वंगु खँ तः ङयने दु । अथेला बंशगत आगं जःया मंका छें मदया आगं जः दुनेया हे सुयां निजि छें न न्हापांनिसें आगं जः पिनिगु सहलह व छें थुवाया सद्भाव कथं न आगं द्यः तया आगं छें कथं पुजायाका वया च्वंगु खईमखु धायेगु लँ न थन मदु छायेधासा थ्व खँया न छुं लिखित प्रमाण मदु । धाथें हे न्हापां निसें थःगु निजि छें आागं द्यः तयेत व मोहनिवले आगं द्यः पुजायाना भ्वय् नयत क्वथा बिया ग्वाहालियाना वया च्वंपिं आगं जः पिंन्त न थौया अवस्थाय् आगं द्यःया क्वथा बियाँ आगं छेंया कथं न्हापा थें हे चलेयाके त न तसकं हे समस्याया रुपय् न्ह्यनय् वयच्वंगु खनेदु ।
दिखाया कारणं न आगं द्यःया अस्तित्व खतराय्
दिखाः मकायक आगंं द्यः स्वय् मज्यूगु परमपरा दुगु आगं खलः दुनेया थौंया न्हुगु पुस्तातेसं थिथि कारणं दिखा कायेगु त्वता हगुलिं न आगं द्यःया अस्तित्व खतराय् लाना वना च्वंगु प्रष्ट हे खनेदु । दिखा मकायकं आगं द्यः स्वये मज्यूगु अवस्थाय् सुं न आगं जःतेसं दिखा मकागु अवस्थाय् मोहनि नखः बलय् मोहनि जछि आगं द्यः पुजायायेत आाचाजु लहिना तयेमागु व आगं दुनेया अवस्था आचाजुं छु धाल गथे धाल वहे खँ विस्वास यायेमागु अवस्था थन दु । भुपतेनद्र मल्ल जुजुया पालय् ङ्येङयापा झ्याः लायेकु दयेकेत ख्वप जुजुया उजं कथं यलं ख्वपय् वना ऐतिहासिक कलात्मक लायेकु दयेका अन हे थाय्बाय्याना वया च्वंपिं काष्ठकलाया बिज्ञ सिंकःमि शिल्पकार खलःया इचाडो त्वा राधाकृष्ण शिल्पकारजुया छें आगं छेंयाना आगं द्यः तया पुजायाना वया च्वंपिं जिमिगु आगं दुने थ्व समस्या ब्वलना वयावया च्वंगु दु ।
जिमिगु आगंया खँ ल्हायेगु खःसा आगं छें दिखा मकापिंसं न स्वयेजिउम्ह कुलगरु बिस्वकर्मा द्यः व दिखा मदुपिसं स्वय् मजिउम्ह च्वयेयाम्ह द्यः दु । दिखा मदुपिसं स्वये मजिउम्ह आगं द्यःइत च्वय् च्वंम्ह द्यः धायेगुयाना वया च्वंगु दु । जिमिगु आगं द्यःया आगं खँ स्यूपिं सुं जः खनेदुगु अवस्था मदु ।
दिखा व काष्ठकलायाया मूर्तिकला निपूर्णताय् नापं स्वापु
काष्ठकलाया सीप दुपिं तर आागं द्यः दिखा मकापिं वाय् दिखा कायेमागु परम्परा मदुपिं सिंकःमि शिल्पकार तयेगु मूर्तिकला व दिखा दुपिं शिल्पकारपिंसं तयारयागु प्रस्तर मूर्ति तः बांलाक दुवाला स्वलधासा दिखा मकापिंसंं दयकगु द्यःया मूर्तिया मिखा स्वया न दिखा दुपिंसं दयकगु मुर्तिया मिखाय् ( दृष्टिइ) जिवन्त खनेदु धईगु मूर्तिकलाया पारखितेसं प्रकाणित याना वयाच्वंगु दु । थु कथं सिंकःमि शिल्पकार तयेगु आगं द्यः व दिखा नापं नेपाःया ऐतिहासिक व पुरातात्विक सम्पदाया जिवन्तता नापं स्वापु दया वयाच्वंगु खनेदु ।
- ( जिं आगं मेपिन्त कनेगु कुतः यायेतेनागु मखु
- संकटय् ला लां वना च्वंगु आागं व आगं छेंया ब्यथा जक कना च्वनागु - प्रकाशमान शिल्पकार)
